***
Więzi koleżeńskie wśród wychowanków Gimnazjum i Liceum w Trzemesznie.
Jedną z najważniejszych cech dzisiejszych relacji między wychowankami Gimnazjum i Liceum w Trzemesznie są serdeczne wzajemne związki przyjaźni i koleżeństwa, jakie utworzyły się w ławie szkolnej. Zawiązaniu się tych związków sprzyjały: długoletni pobyt w Szkole (w gimnazjum 8 lat), pełna życzliwości atmosfera wytwarzana przez wychowawców, praca w organizacjach szkolnych oraz wspólnotowe warunki współżycia uczniów na stancjach, w alumnacie, w internacie i w domach rodzinnych. Więzy przyjaźni i koleżeństwa mają z reguły charakter trwały, więc były przeważnie kontynuowane po opuszczeniu Szkoły - tak nasze powroty uzasadnia długoletni Prezes, a następnie V-ce Prezes Stowarzyszenia Wychowanków, Zbyszek Widelicki w "Collegium Tremesnese 1776-1986". Przeglądając zachowane dokumenty oraz różne opracowania związane ze Szkołą, można stwierdzić, że pierwszym znaczącym przejawem utrzymywania szerszych kontaktów między wychowankami było uroczyste spotkanie na terenie Gimnazjum 13 czerwca 1922 roku kilkunastu byłych uczniów z okresu zaboru pruskiego z lat 1856, 1863 i 1868, którzy przybyli do Trzemeszna na uroczystości pożegnania maturzystów. Byli to pierwsi maturzyści po uzyskaniu przez Gimnazjum w roku 1920 pełnych praw szkoły średniej, utraconych w 1863 roku na skutek restrykcji zaborcy pruskiego za udział uczniów w Powstaniu Styczniowym. W dniu 25 stycznia 1925 roku w Poznaniu wychowankowie Gimnazjum, maturzyści z 1922 roku, utworzyli pierwszą organizację koleżeńską pn. Związek Byłych Uczniów Państwowego Gimnazjum w Trzemesznie. Prezesem Związku został inicjator tej organizacji - ówczesny student - Dominik Szperka.
Powołany do życia związek postawił sobie następujące cele: utrzymywanie koleżeńskiej łączności między byłymi uczniami Gimnazjum, utrzymywanie kontaktów ze Szkołą oraz zacieśnienie więzi kulturalno-oświatowej z mieszkańcami Trzemeszna. Związek organizował liczne zebrania i imprezy towarzyskie. Poza tym członkowie Związku angażowali się w pracy społecznej na terenie miasta Trzemeszna, wygłaszając m.in. referaty w auli gimnazjalnej na spotkaniach organizowanych przez miejscowy Komitet Towarzystwa Czytelni Ludowych. Związek Byłych Uczniów licznie uczestniczył w uroczystościach 150-lecia istnienia Gimnazjum. Szkoła otrzymała wtedy nowy sztandar , który jest przechowywany w szkolnej Izbie Tradycji.
Rozwijający się Związek został w dniu 7 listopada 1927 roku przekształcony w Akademickie Koło Trzemesznian zarejestrowane przy Uniwersytecie Poznańskim, i wchodziło w skład Zrzeszenia Akademickich Kół Regionalnych. Prezesami przekształconego związku byli: Dominik Radecki - matura 1923 i Antoni Malenda - matura 1926.
AKT miało podobne cele jak poprzedni Związek. Współpracowało ono m.in. z Kółkiem Historycznym im. Lelewela i z redakcją czasopisma szkolnego "Zorza". W tym czasie nakładem AKT ukazało się opracowanie monograficzne pt. "Trzemeszno - szkic regionalny o niespokojnym mieście powstańców", którego autorem był prezes Koła Bogdan Maciejowski. W roku 1933, na skutek zarządzenia ówczesnego Ministra Oświaty Janusza Jędrzejewicza, nastąpiła likwidacja wszystkich kół regionalnych działających przy Uniwersytecie Poznańskim.
Wychowankowie, nie mogąc pogodzić się z likwidacją AKT, powołali w 1934 roku nową organizację - Zrzeszenie Byłych Uczniów Gimnazjum w Trzemesznie, które zarejestrowali w Starostwie Powiatowym w Mogilnie. Zrzeszenie Byłych Uczniów kontynuowało zadania poprzednich organizacji koleżeńskich pod przewodnictwem kolejnych prezesów: Wiktora Andrzejewskiego, maturzysty z 1932 roku, Zbgniewa Widelickiego, maturzysty z 1931 roku oraz Edmunda Swędrzyńskiego, maturzysty z 1933 roku, który zginął w dniu 10 września 1939 roku podczas bohaterskiej obrony Trzemeszna przed wkraczającym wojskiem hitlerowskim.
Wybuch wojny przerwał działalność Zrzeszenia Byłych Uczniów Gimnazjum, a wychowawców i wychowanków rozproszył po kraju i poza nim. Jednak nawet koszmar okupacji nie był w stanie przerwać więzi przyjaźni i koleżeństwa. Wprawdzie w pierwszych latach po wojnie nie doszło do reaktywowania organizacji byłych uczniów Gimnazjum, utrzymywali oni jednak kontakty oraz aktywnie uczestniczyli w odbudowie doszczętnie zniszczonej przez okupanta Szkoły.
Już w dniu 14 września 1947 roku odbył się pierwszy powojenny zjazd koleżeński, na który przybyło około 150. wychowanków oraz kilku byłych nauczycieli - wzięli oni udział w uroczystości oddania do użytku części odbudowanego gmachu szkolnego. Uczestnicy zjazdu ofiarowali 300 tys. złotych na odbudowę szkoły oraz zadeklarowali dalszą pomoc w tym względzie.
Poznańskie środowisko wychowanków wespół z grupą wychowanków zamieszkałych w Trzemesznie podjęło inicjatywę zorganizowania w dniach 7 i 8 czerwca 1958 roku zjazdu koleżeńskiego w Trzemesznie, na który przybyło około pięciuset wychowanków. Było to spotkanie trzech pokoleń wychowanków, seniorów uczęszczających jeszcze do progimnazjum w okresie zaboru pruskiego, byłych uczniów z lat 1920-1939 oraz roczników z lat 1945-1958.
Podczas zjazdu odbyła się uroczystość odsłonięcia tablic pamiątkowych ku czci wychowawców, uczniów i wychowanków poległych w walce o wolność Ojczyzny w powstaniach narodowych 1848, 1863 oraz w okresie II wojny światowej. W ramach utrzymującej się łączności koleżeńskiej liczna grupa wychowanków udała się w dniu 28 kwietnia 1963 do Brdowa (ówczesny pow. Koło), aby tam - w setną rocznicę Powstania Styczniowego - uczcić pamięć uczniów Gimnazjum Trzemeszeńskiego poległych w walkach pod Brdowem i Mieczownicą.
Kolejnym dowodem zacieśniającej się więzi ze Szkołą było ufundowanie przez wychowanków w roku 1966 nowego sztandaru szkolnego. W dniu 17 grudnia 1966 roku do Liceum w Trzemesznie przybyła grupa ponad 100 wychowanków, by uczestniczyć w uroczystym przekazaniu Szkole nowego sztandaru i odznaczeniu jej Zbiorową Odznaką 1000-lecia Państwa Polskiego.
Kolejny zjazd wychowanków odbył się w dniach 24 i 25 czerwca 1967 roku z okazji 190. rocznicy założenia Szkoły. Na zjazd przybyło ponad 600. wychowanków. Podjęto uchwałę, aby jak najwcześniej powołać do życia organizację koleżeńską na wzór Zrzeszenia Byłych Uczniów Gimnazjum istniejącego w okresie międzywojennym. Niestety, realizacja tego zamierzenia trwała aż do początku lat 80. Wówczas to powstała grupa inicjatywna, która pod przewodnictwem dra Michała Posadzego podjęła starania powołania Stowarzyszenia Wychowanków. W dniu 22 czerwca 1983 roku decyzją Wojewody Poznańskiego do rejestru stowarzyszeń i związków wpisano Wielkopolskie Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum w Trzemesznie z siedzibą w Poznaniu i nadano mu osobowość prawną. Inicjator i twórca jego statutu, dr Michał Posadzy - matura 1954, został Prezesem Stowarzyszenia. Funkcję tę pełnił do 17 lipca 1997 roku, tj. do dnia swojej nagłej śmierci.
Kolejnym Prezesem Stowarzyszenia został inż. Damian Jur - matura 1951, pełniący tę funkcję również po kres swoich dni do 30 listopada 2004 roku.
Stowarzyszenie odnotowało w latach 1993 - 2004 szereg dokonań, znaczących dla Szkoły, Trzemeszna i wychowanków. Do najważniejszych należą:
- przywrócenie Szkole imienia jej założyciela księdza Opata Michała Kosmowskiego;
- zorganizowanie zjazdów rocznicowych związanych z obchodami 210., 220., i 225. rocznicy powstania Szkoły;
- ufundowanie tablic pamiątkowych;
- ufundowanie popiersia Patrona Szkoły;
- ufundowanie sztandaru Szkoły;
- wydanie "małej" i "dużej" monografii Szkoły;
- wydania specjalnych numerów miesięcznika "KOSYNIER";
- opracowanie i wydanie wykazu ofiar II wojny światowej - nauczycieli, uczniów i wychowanków Szkoły;
- wydawnictwa filatelistyczne;
- pozyskanie środków na remonty i modernizację Szkoły.
Każdego roku na początku stycznia wychowankowie spotykają się w Szkole na spotkaniu opłatkowym. Do tradycji należą też doroczne spotkania w czerwcu byłych i obecnych harcerzy zainicjowane kilkanaście lat temu przez kol. Damiana Jura.
Od wielu lat Stowarzyszenie jest fundatorem nagród dla najlepszych maturzystów Szkoły. Obecnie prezesem Stowarzyszenia jest Kol. Kazimierz Kurtyka, wybrany, wraz z nowym Zarządem, na zebraniu sprawozdawczo-wyborczym 5 marca 2005 r. w Trzemesznie.
Priorytetowym zadaniem nowych władz jest przygotowanie obchodów 230-lecia Szkoły i 80-lecia naszego Stowarzyszenia.
Trzemeszno, lipiec 2005
Jedną z najważniejszych cech dzisiejszych relacji między wychowankami Gimnazjum i Liceum w Trzemesznie są serdeczne wzajemne związki przyjaźni i koleżeństwa, jakie utworzyły się w ławie szkolnej. Zawiązaniu się tych związków sprzyjały: długoletni pobyt w Szkole (w gimnazjum 8 lat), pełna życzliwości atmosfera wytwarzana przez wychowawców, praca w organizacjach szkolnych oraz wspólnotowe warunki współżycia uczniów na stancjach, w alumnacie, w internacie i w domach rodzinnych. Więzy przyjaźni i koleżeństwa mają z reguły charakter trwały, więc były przeważnie kontynuowane po opuszczeniu Szkoły - tak nasze powroty uzasadnia długoletni Prezes, a następnie V-ce Prezes Stowarzyszenia Wychowanków, Zbyszek Widelicki w "Collegium Tremesnese 1776-1986". Przeglądając zachowane dokumenty oraz różne opracowania związane ze Szkołą, można stwierdzić, że pierwszym znaczącym przejawem utrzymywania szerszych kontaktów między wychowankami było uroczyste spotkanie na terenie Gimnazjum 13 czerwca 1922 roku kilkunastu byłych uczniów z okresu zaboru pruskiego z lat 1856, 1863 i 1868, którzy przybyli do Trzemeszna na uroczystości pożegnania maturzystów. Byli to pierwsi maturzyści po uzyskaniu przez Gimnazjum w roku 1920 pełnych praw szkoły średniej, utraconych w 1863 roku na skutek restrykcji zaborcy pruskiego za udział uczniów w Powstaniu Styczniowym. W dniu 25 stycznia 1925 roku w Poznaniu wychowankowie Gimnazjum, maturzyści z 1922 roku, utworzyli pierwszą organizację koleżeńską pn. Związek Byłych Uczniów Państwowego Gimnazjum w Trzemesznie. Prezesem Związku został inicjator tej organizacji - ówczesny student - Dominik Szperka.
Powołany do życia związek postawił sobie następujące cele: utrzymywanie koleżeńskiej łączności między byłymi uczniami Gimnazjum, utrzymywanie kontaktów ze Szkołą oraz zacieśnienie więzi kulturalno-oświatowej z mieszkańcami Trzemeszna. Związek organizował liczne zebrania i imprezy towarzyskie. Poza tym członkowie Związku angażowali się w pracy społecznej na terenie miasta Trzemeszna, wygłaszając m.in. referaty w auli gimnazjalnej na spotkaniach organizowanych przez miejscowy Komitet Towarzystwa Czytelni Ludowych. Związek Byłych Uczniów licznie uczestniczył w uroczystościach 150-lecia istnienia Gimnazjum. Szkoła otrzymała wtedy nowy sztandar , który jest przechowywany w szkolnej Izbie Tradycji.
Rozwijający się Związek został w dniu 7 listopada 1927 roku przekształcony w Akademickie Koło Trzemesznian zarejestrowane przy Uniwersytecie Poznańskim, i wchodziło w skład Zrzeszenia Akademickich Kół Regionalnych. Prezesami przekształconego związku byli: Dominik Radecki - matura 1923 i Antoni Malenda - matura 1926.
AKT miało podobne cele jak poprzedni Związek. Współpracowało ono m.in. z Kółkiem Historycznym im. Lelewela i z redakcją czasopisma szkolnego "Zorza". W tym czasie nakładem AKT ukazało się opracowanie monograficzne pt. "Trzemeszno - szkic regionalny o niespokojnym mieście powstańców", którego autorem był prezes Koła Bogdan Maciejowski. W roku 1933, na skutek zarządzenia ówczesnego Ministra Oświaty Janusza Jędrzejewicza, nastąpiła likwidacja wszystkich kół regionalnych działających przy Uniwersytecie Poznańskim.
Wychowankowie, nie mogąc pogodzić się z likwidacją AKT, powołali w 1934 roku nową organizację - Zrzeszenie Byłych Uczniów Gimnazjum w Trzemesznie, które zarejestrowali w Starostwie Powiatowym w Mogilnie. Zrzeszenie Byłych Uczniów kontynuowało zadania poprzednich organizacji koleżeńskich pod przewodnictwem kolejnych prezesów: Wiktora Andrzejewskiego, maturzysty z 1932 roku, Zbgniewa Widelickiego, maturzysty z 1931 roku oraz Edmunda Swędrzyńskiego, maturzysty z 1933 roku, który zginął w dniu 10 września 1939 roku podczas bohaterskiej obrony Trzemeszna przed wkraczającym wojskiem hitlerowskim.
Wybuch wojny przerwał działalność Zrzeszenia Byłych Uczniów Gimnazjum, a wychowawców i wychowanków rozproszył po kraju i poza nim. Jednak nawet koszmar okupacji nie był w stanie przerwać więzi przyjaźni i koleżeństwa. Wprawdzie w pierwszych latach po wojnie nie doszło do reaktywowania organizacji byłych uczniów Gimnazjum, utrzymywali oni jednak kontakty oraz aktywnie uczestniczyli w odbudowie doszczętnie zniszczonej przez okupanta Szkoły.
Już w dniu 14 września 1947 roku odbył się pierwszy powojenny zjazd koleżeński, na który przybyło około 150. wychowanków oraz kilku byłych nauczycieli - wzięli oni udział w uroczystości oddania do użytku części odbudowanego gmachu szkolnego. Uczestnicy zjazdu ofiarowali 300 tys. złotych na odbudowę szkoły oraz zadeklarowali dalszą pomoc w tym względzie.
Poznańskie środowisko wychowanków wespół z grupą wychowanków zamieszkałych w Trzemesznie podjęło inicjatywę zorganizowania w dniach 7 i 8 czerwca 1958 roku zjazdu koleżeńskiego w Trzemesznie, na który przybyło około pięciuset wychowanków. Było to spotkanie trzech pokoleń wychowanków, seniorów uczęszczających jeszcze do progimnazjum w okresie zaboru pruskiego, byłych uczniów z lat 1920-1939 oraz roczników z lat 1945-1958.
Podczas zjazdu odbyła się uroczystość odsłonięcia tablic pamiątkowych ku czci wychowawców, uczniów i wychowanków poległych w walce o wolność Ojczyzny w powstaniach narodowych 1848, 1863 oraz w okresie II wojny światowej. W ramach utrzymującej się łączności koleżeńskiej liczna grupa wychowanków udała się w dniu 28 kwietnia 1963 do Brdowa (ówczesny pow. Koło), aby tam - w setną rocznicę Powstania Styczniowego - uczcić pamięć uczniów Gimnazjum Trzemeszeńskiego poległych w walkach pod Brdowem i Mieczownicą.
Kolejnym dowodem zacieśniającej się więzi ze Szkołą było ufundowanie przez wychowanków w roku 1966 nowego sztandaru szkolnego. W dniu 17 grudnia 1966 roku do Liceum w Trzemesznie przybyła grupa ponad 100 wychowanków, by uczestniczyć w uroczystym przekazaniu Szkole nowego sztandaru i odznaczeniu jej Zbiorową Odznaką 1000-lecia Państwa Polskiego.
Kolejny zjazd wychowanków odbył się w dniach 24 i 25 czerwca 1967 roku z okazji 190. rocznicy założenia Szkoły. Na zjazd przybyło ponad 600. wychowanków. Podjęto uchwałę, aby jak najwcześniej powołać do życia organizację koleżeńską na wzór Zrzeszenia Byłych Uczniów Gimnazjum istniejącego w okresie międzywojennym. Niestety, realizacja tego zamierzenia trwała aż do początku lat 80. Wówczas to powstała grupa inicjatywna, która pod przewodnictwem dra Michała Posadzego podjęła starania powołania Stowarzyszenia Wychowanków. W dniu 22 czerwca 1983 roku decyzją Wojewody Poznańskiego do rejestru stowarzyszeń i związków wpisano Wielkopolskie Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum w Trzemesznie z siedzibą w Poznaniu i nadano mu osobowość prawną. Inicjator i twórca jego statutu, dr Michał Posadzy - matura 1954, został Prezesem Stowarzyszenia. Funkcję tę pełnił do 17 lipca 1997 roku, tj. do dnia swojej nagłej śmierci.
Kolejnym Prezesem Stowarzyszenia został inż. Damian Jur - matura 1951, pełniący tę funkcję również po kres swoich dni do 30 listopada 2004 roku.
Stowarzyszenie odnotowało w latach 1993 - 2004 szereg dokonań, znaczących dla Szkoły, Trzemeszna i wychowanków. Do najważniejszych należą:
- przywrócenie Szkole imienia jej założyciela księdza Opata Michała Kosmowskiego;
- zorganizowanie zjazdów rocznicowych związanych z obchodami 210., 220., i 225. rocznicy powstania Szkoły;
- ufundowanie tablic pamiątkowych;
- ufundowanie popiersia Patrona Szkoły;
- ufundowanie sztandaru Szkoły;
- wydanie "małej" i "dużej" monografii Szkoły;
- wydania specjalnych numerów miesięcznika "KOSYNIER";
- opracowanie i wydanie wykazu ofiar II wojny światowej - nauczycieli, uczniów i wychowanków Szkoły;
- wydawnictwa filatelistyczne;
- pozyskanie środków na remonty i modernizację Szkoły.
Każdego roku na początku stycznia wychowankowie spotykają się w Szkole na spotkaniu opłatkowym. Do tradycji należą też doroczne spotkania w czerwcu byłych i obecnych harcerzy zainicjowane kilkanaście lat temu przez kol. Damiana Jura.
Od wielu lat Stowarzyszenie jest fundatorem nagród dla najlepszych maturzystów Szkoły. Obecnie prezesem Stowarzyszenia jest Kol. Kazimierz Kurtyka, wybrany, wraz z nowym Zarządem, na zebraniu sprawozdawczo-wyborczym 5 marca 2005 r. w Trzemesznie.
Priorytetowym zadaniem nowych władz jest przygotowanie obchodów 230-lecia Szkoły i 80-lecia naszego Stowarzyszenia.
Trzemeszno, lipiec 2005